Besame mucho Besame mucho : Kenny G ♥ Welcome to My World ♥ ♥ My Fictions ♥

Cургаал үг

Hen chamaig yu gej uzeh ni chyhal bish
Hereg deeree chi hen boloh ni chyhal .

   

Уналтаасаа ололтыг хай

Уураасаа уучлалыг хай

Зүрхнээсээ зөвийг хай

Өөрөөсөө өөрийгөө хай

Өрөөл бусдаас алдааг битгий хай

Хардалтаасаа хайрыг хай

Харин тэгж чадвал

Амьдарлаас

Аз жаргалыг чи олно

OLGII AVS 2 IIG BUGD L DAMJIHAAS HOISH
OOR YU CH HEREGGUI,BIE BIENEE L HAIRLA!

Setgeld gal baihad
Zyyhand gal oldono oo

Onoodriin neg tsag
Margaashiin 2 tsagtai tentsuu ~:>

Ed hurungu-naiz nuhur bish
naiz nuhur l harin-ed hurungu

 

Busdiin ataarhliig toruulehguin tuld uuriin az jargaliig nuu, harin busdaar orovduultlee hetruulvchihvee

Эмэгтэй хvнд сайхан харагдах боломж ганц, сэтгэл татам байх боломж тvм бум бий.

Сайхнаас цаашгvй эмэгтэй хvний амьдрал шиг гунигтай юм vгvй.

Бурхан ч /хvний/ сэтгэлээс гардаг
Буг ч хvний сэтгэлээс бvтдэг.

Хийх гэсэн ажлаа хойш бvv тавь, Нэн даруй хийж сур

Хvний алтан гургалдайнаас єєрийн хар хэрээ дээр

Ямагт баатар байх боломжгvй юм. Гэхдээ хvн хэвээрээ vлдэх боломж хэзээд олддог.

 

Ямагт хvрч чадахгvй зvйлдээ дурлаж амьдрах хэрэгтэй. Єєдєє тэмvvлдгийнхээ хvчинд л хvн єндєр болдог.

Эрч хvчтэй байна гэдэг . . . vvрдийн таашаал цэнгэл мєн.

Uruvdunu gedeg basamjlan doromjilno gesentei agaar negen bui.

 

Neg magtsan zuilee hezee ch bitgii muulj bai.
Neg muulsan zuilee bas hezee ch bitgii magtaj bai!!!

 

hunii setgeliig
HQndQJ es chadvaas
HQngQn biiriin usuuriig
Hoshij yugaa hiine!

Завгvй байх нь амжилтын vндэс.

Зорилгод хvрэх зам нэг
Зорилгоос ухрах зам мянга

Amidral bol burhnaas chamd ogson beleg
Chi ooriinhoo amidraliig yaaj ongoruulne ve?
Ene bol burhand chinii ogch baigaa beleg.
Gehdee ene bol moroodol baig. Leo Buskalia

Herev bi neg huniig jinhene yosoor hairlaval,
Bi buh huniig hairlana,
Bi dayan delhiig hairlana,
Bi amidraliig hairlana.
Herev bi hen negen hund –
“Bi Chamd Hairtai” gej helbel
Uunteigee adilaar bi
“Buh hun chamd hairtai,
bi buh dekhii chamd hairtai,
bi chamd bolon oortoo hairtai” gej helne.

Amitai goltoi murtluu
Uhsen yum shig hun bh yum
Uhsen hatsan murtluu
Amid yum shig hun bh yum

Tseejin dotor chin uur asaj gal durelzsen ch
Utaagii ny hamraaraa buu garga...

Zovlogchtei bol aldahgui
Tayagtai bol unahgui

Busdiig buu buruushaa
Chamaig mon buruutgahgui...

OORIIGOO HEZEE CH BYY MUU HELJ BAI
TERTEI TERGYI CHAMAIG BUSAD HYMYYS HANGALTTAI MUULJ BAIGAA

Amyd l baival
Uhsen ch yaahav...

Oortoo bhgvi ninjin setgeliig busdaas bvv gorid

 

 

Аварга амьтад будэрч унадаг. Харин ет хорхой газраар мелхдег учир унана гэж байдаггуй.

"Айдас торуулдэг байх нь хайрлуулдаг байхаас хавьгуй дээр. Учир нь хайр яльгуй хувийн сонирхолын сургаар угуй болдог бол айдас ямагт оршино".

Tsegtstei medleg bol uxaan
Tsegtstei uxaan bol xvch

Ogoomor bogood yos surtaxuuntai bwal busdad tus bolno
Tewcheertei xiigeed shiidemgii bwal oort xereg bolno
Nagarjunai

Baga boddog xvn ix alddag Da Vinchi

Erdem chadliig xichneen es surwaas
Xereglex tsag dor gemshmoi. Injinash

Ai bas erdemiig suralgvi
Eldewiig suragch bandi nar ichig ichig D. Rawjaa

Biyeiin boxoor negiig yalyu
Setgeliin boxoor oloniig yalyu Chingis xaan

Bi amidraldaa gantsxan udaa arxi uusan busad vyed n sharaa tailsan yum
R. Choinom

Amidrna gedeg maani xvniig ooriinxoo toloo zowoogood zogsoxgvi
Xvnii toloo ooroo zowox yawdal yum
R. Choinom

 

vneniig erxmeldeg xvn burxniig vzen yaddag


1 udaagiin zowlong mine 1000 udaagiin zugaa tsengel ch noxoxgvi

Хvний хєдєлмєр бvтээлийн эцсийн хэмжvvр нь хэдхэн юмаар л илэрхийлэгддэг. Нэр тєр, хvндэтгэл, мєнгє. Эрүүл саруул нийгэм тийм л байдаг

Єгч чаддаг хvн л авч чаддаг

Hun bolgonii naiz bol henii ch naiz bish gesen aristoteli

Үнэнийг олохоос алдааг олох нь илүү хялбар байдаг. (Иогани Вольфганг Гёте)

Дээд зэргийн бардам байх,дээд зэргийн ноомой байх аль аль нь л өөрийгөө дээд зэргээр мэдэхгүй байгаанх. Спиноза.

Аз жаргал гэдэг гялалзах өнгөөрөө ч, эмзэг хэврэгээрээ ч шил мэт...
Пубилий Сир

амьдармааргүй болсон үедээ
амьдарч чадвал чи хүн

Amidraliig utga uchirgui ongoruuleh tusam zovlon nemegdene.

Hund hichneen sain chanar baina. Tuund tuchnuun amidral baina.

 

Гарахын тулд орох хэрэгтэй....

Амьдрал бол боломж аз завшаан, vvнээс ашиг хонжоо хvрт
Амьдрал бол гоо vзэсгэлэн, гайхан бишэр vvнийг
Амьдрал бол зvvд мєрєєдєл, ухамсарлан ойлго vvнийг
Амьдрал бол сорилт, даван туул vvнийг
Амьдрал бол vvрэг хариуцлага, гvйцэтгэн биелvvл vvнийг
Амьдрал бол тоглоом, тогло vvнийг
Амьдрал бол амлалт, vvндээ хvр
Амьдрал бол уй гашуу, ялан дийл vvнийг
Амьдрал бол дуу хєгжим, дуул vvнийг
Амьдрал бол тэмцэл, хvлцэн тэсвэрлэ vvнийг
Амьдрал бол эмгэнэлт жvжиг, нvvрэлдэн тулгар vvнтэй.
Амьдрал бол аз туршилт, зориглон хий vvнийг
Амьдрал бол аз жаргал, бvтээ vvнийг
Амьдрал бол эрхэм нандин, vvнийг бvv сvйтгэн нураа.
Амьдрал бол амьдрал, vvний тєлєє тэмцэ
Тереза эх.

 

Нойр гэдэг сэтгэлийн зовлонг анагаагч.А.С.Пушкин

 

Бэрхшээл дунд ч боломж байдаг.А.Эйнштейн

Шадар гурван цэрэг дээр Атосын хэлэх дуртай үг.
"Хүмүүс сүүлд нь буруугаа чихэх гэж хүнээс зөвлөгөө авдаг

Охид минь нүүрээ буд, нимгэн хувцасла
Олны өмнө гоо үзэсгэлэнтэй бай, бардам бай!
Хэн нэгэн чамайг харж эхнэрээ марттал
Хэтэрхий гоо үзэсгэлэнтэй бай
Зуурдхан ч хамаагүй чи дэлхийн хаан бай !

Yүнээс илүү хаанчлал гэж байхгүй
Yнэндээ орчлон гэдэг хуурамч юм
Та нар шиг охидуудаар халаасаа дүүргэх
Танхай бардам баян эрчүүдээр дүүрэн юм
Охид минь бүжиглэ нарги, битгий гунигла
Огт танихгүй залууг үнс, тэдэнд дурла

 

Гуниглах нь маргаашийн зовлонг багасгахгүй, харин ч өнөөдрийн хүч тамирыг барна.

А.Ж.Кронин

Өрөвдөж байгаа нь биш туслаж байгаа нь л нөхөр.

Томас Фуллер

Газрын доорх баялагыг гадаадын хүмүүст өгвөл өчиггүй ал

/Чингис хаан/

 

Цасны дурлал

Цас хүнд дурлажээ.Хэзээ ч тийм юм байж таарахгүй. Гэхдээ дурласан л юм даа.Гудамжны гэрлийн төмөр бүрхүүл салхинд савласан гуравдугаар сар.Yдэш орой.Өнөөх бүсгүй цонхон дээрээ.Цонхны наана будрах цас. Бүсгүйн нүд хөгжилтөй. Тэр инээмсгэлэн будрах цасыг ажина.Бүр ширхэг бүрийг алдалгүй харахыг хичээнэ.”Тийм баяртай инээмсгэлэл,гэрэлтсэн харц. Яг тэндээ,яг тэндээсээ битгий холдоосой. Намайг гайхан бишрээсэй гэж цас бодлоо. Тэгээд цас яг л дурлаж үзээгүй залуу хүн шиг аашилж, өөрийн чаддаг бүхнээ бүсгүйд гайхуулахаар шийдэв.Өөрийгөө улам бишрүүлж, улам алмайруулах гэсэн тэнэг хүсэл цасыг эзэмдэнэ. Зөөлөн будрах цас төдөлгүй том томоор малгайлан орж эхлэв. Бүсгүй салхивчаар цээжээ гаргаж, хөөрхөн цагаан хуруунуудаараа цасыг тослоо. Цас онгирч хөөрсөндөө хамгийн том, хамгийн ганган ширхэгүүдээ бүсгүйн алган дээр буулгав. Харамсалтай нь тэд бүсгүйг харж ч амжаагүй байхад хайлан алга болно. Тэр бүсгүй өөрийг нь хайлуулж чадах шидтэйг цас ингэж мэдэв. Цас өөрийнхөө сул доройг нуухаар шийдлээ. Малгайлан орж байсан цас гэнэт эмх цэгцгүй, зүг чиггүй бужигнаж, уурласан нөхөр шиг тал талаас хуйсагналаа. Төдөлгүй өнөөх цас бужигнасан шуурга болон хувирав. Энэ үед бүсгүйн нүүрэн дээрх инээмсэглэл аажимхан алга болж харцан дахь гэрэл нь хэрхэн бөхөхийг цас мэдэх ч завгүй хүүгнэ. Хөөрсөөр,шуурсаар… Цас өөрийнхөө сүр хүчийг бахдан гайхна. Эмх цэгцгүй энэ үйлдлэсээ болоод сүүлдээ өөрөө ч бүсгүйг олж харахаа болив. Гэнэт тэр өнөөх цонх руу харлаа.Бүсгүй алга. Цонхонд хөшиг татжээ. Тэр яаж ч хичээгээд цонхыг нэвтлэн орж чадсангүй” Намайг хараач.намайг хараач,, Цас хамгийн том хамгийн ганган ширхэгүүдээрээ бүсгүйн цонхыг ийнхүү балбана. Гэвч түүний энэ их хүч бороон дуслын төдий чимээ өгсөнгүй. Шөнөжин бүсгүйн цонхыг балбасан цас өглөө нь ядарч тамирдсандаа талаар нэг тарж, газарт нэвсийн унав. Бүсгүйг дахин нэг харах гэсэн горьдлого ч тасарчээ. Нар гялбасан хаврын цэлмэг өглөөний туяаг согтотлоо ууж хөлчүүрхсэн цас үдийн алдад бялбаганасан саарал юм болсон байв. Төдөлгүй өнөөх цонхны хөшиг алгуурхан нээгдэж бүсгүйн гоо царай гарч ирлээ. Хөлчүү цас сүүлчийн тамираа шавхан байж ганц хоёрхон гялтганахад бүсгүй эргэн тойрноо зэрвэсхийн хараад дахин алга болов. Цасыг хайлж урсаад дуусан дуустал бүсгүй гэрээсээ гарахгүй байхаар шийджээ.

Хайрын шүлэг 2

Хайрандаа чи намайг дасгасан
Хоолойндоо чи намайг шингээсэн
Зүрхэндээ чи намайг өлгийдсөн
Зүүдэндээ чи намайг өмчилсөн
* * * 
Чи минь миний чимээгүй ирсэн хайр
Чимэг гоёлгүй даруухан ирсэн жаргал
Ганцхан удаа амьдардаг хорвоо дээр
Гарыг чинь атган суумаар байна
Гал халуун хүслээ чихэнд чинь шивнээд
Ганцаардлыг мартан амьдармаар байна
* * *
Хайртай гэдэг үгийг харцнаас минь уншаагүй гэж үү?
Хажууд чинь суугаад санаа алдахад ойлгоогүй гэж үү?
Үе үехэн зүрхний минь зохилтыг мэдрээгүй гэж үү?
Үеийн залуусаас харамлаад байхад ухаараагүй гэж үү?
 * * *
Дураараа чамдаа эрхлэх гэж
Дуртай үедээ үнсэх гэж
Хамтдаа алхаад инээх гэж
Хааяа санаад уйлах гэж
Чамдаа би зоргоороо дурлахсан
Чамайгаа би өөрийнхөөрөө хайрлахсан...? :х
 * * *
Чинийхээ дэргэд байгаад л баймаар
Чив чимээгүй дэргэд чинь суугаад л баймаар
Дуу хоолойг чинь сонсоод л баймаар
Дулаахан харцыг чинь ширтээд л баймаар
* * *
Зөөлөн уруулаар чинь үнсүүлэхсэн
Зөрүүд зан гаргачхаад аргадуулахсан
Зөндөө их саначхаад тэврүүлэхсэн
Зөвхөн чамаар хайрлуулахсан
* * *
Буцааж болдоггүйгээр дасдаг болохоор
Бусдад дурлахаас би эмээдэг
Хамаг сэтгэлээ зориулдаг болохоор
Хааяа би хайраас айдаг
* * *
Ганцаар чамайг бодон суухдаа
Гансарсан сэтгэлээ тайтгаруулъяа гэсэн юм
Гуниг төрүүлье гэсэндээ биш
Ганцхан үүнийг л хэлье гэсэн юм БИ ЧАМД ХАЙРТАЙ
* * *
Зөрөөд өнгөрөх төрхөнд чинь би хайртай
Зөөлөн ширтэх харцанд чинь би хайртай
Зөвшин ярих үгэнд чинь хайртай
Зөвхөн чамд л би хайртай.
* * *
Хүссэн хайр минь чи байгаасай
Хүлээсэн жаргалыг минь чи надад бэлэглээсэй
Хайрласан хайрыг минь чи дээдлээсэй
Харин би андуураагүй байгаасай
* * *
Зөөлөн зөөлөн чамайг алхсаар ирэхэд
Зөн билгийн совин минь хуураагүй гэдэгт итгэсэн
Зөв бурууг ухаарах сэтгэлийн дэнс цалгиж
Зөвхөн чамд л хайртай бай гэж зүрх минь надад шивнэсэн
* * *
Ганцхан дусал нулимс ч гэлээ чиний төлөө урсдгийг чи мэдэхгуй
Ганцаардалд шаналсан сэтгэлийн үгс чамруу тэмүүлдгийг чи мэдэхгүй
Зүүргэмлэх нойрондоо чамайгаа санадагийг минь чи мэдэхгүй
Чамайг хүлээх үхэхээс хэцүүг хүртэл чи мэдэхгүй ээ
* * *
Намайг чи орхиод явахад юу үлдсэнийг мэдэх үү чи
Навчсаар үйлсан намар шиг сэтгэл уйлж үлдсэн
Дурласан сэтгэл дутуу залгисан нулимс үлдсэн
Дуртай бүхнээсээ зугатаасан дугуй хар цэг болж би үлдсэн

Бүүдгэр болсон хорвоогоос гэрэл олж харах гэж би ядарсан
Бүүвэйн дуу, ээжийн хайрыг үгүйлсэн
Бүр юунд ч зовохгүй нохойн гөлгөнд би атаархаж
Буйдхан энэ хорвоогоос явах юмсан гэж бодогдсон
* * *
Уулсынхаа нөмөрт шигдэн үүлс хучин эрхэлвэл
Уяхан танхил аалинд чинь цаг хугацаа зогсчих вий
Үнсэлт тэврэлт хоёрт нь бүхнээн би умартаад
Үргэлжийн цэл залуу настайгаа үхэх вий
* * *
Замд таарсан цэцэгсээс аль сайхныг нь түүсээр
Залуу хүн сэтгэлдээ зуун цэцэг тэвэрвээ
Зун зуны цэцгэс хатах нь хатаж гээгдэх нь гээгдсээр
Зуун сайхан цэцэгнээс ганцхан Цагаан-Уул үлдэвээ
Хайрласан сэтгэл минь намайг зовоох юм
Хором, мөч бүрт чамайг минь бодогдуулах юм
Харилцах цонхоор чиний минь бичсэн
Хайр шингэсэн мессежүүдийг
Нэгийг нь ч үлдээлгүй бүгдийг нь уншиж
Нэмээд бас түүхийг нь онгичиж
Мартчих вий гэж эргэн санаж
Магад хүн уншчих вий гэж устгаж
Өдөржин ажлын ширээний ард
Өөр зүйлийг, гагцхүү чамайг бодож
Өмнөх ажлаа хойш нь тавьж
Өрөөлд тэгээд зэмлүүлж суух
Тийм л байдалд би чинь орчихлоо
Тэгсэн хэр нь би чинь жаргалтай…

I love you

-Тэнгэрийн уудамд хэдэн од Тэнгисийн гvнд хэдэн чулуу байна Тvvнээс илvv халуухан vнсэлтийг Чамдаа нисгэе. -Миний утас руу(компьютерт) диваажингаас залгаж(и-мэйл ирж) байна. Хамгийн хєєрхєн охин тэнгэр нь алга болчихжээ. Гэхдээ би чамайг барьж єгєєгvй шvv. -Намайг зvрхэндээ цоожлоод тvлхvvрээ залгиач. -Энэ хорвоо ертєнцийн хувьд чи ердєє хэн нэгэн... Харин хэн нэгний хувьд чи єєрєє хорвоо ертєнц. -Таны vйлчилгээний хугацаа (интернэтийн эрх ) 2008-02-14 –нд дуусах тул хайртай хvндээ мессеж(и-мэйл) явуулж хугацаагаа сунгана уу. -Инээмсэглээрэй! Инээмсэглэл бол би чиний уруулыг хайрлах 2 дахь шалтгаан. -Би ид шидтэн байна. Гэхдээ “Чамгvйгээр уйдахгvй байх” гэдэг илбэ минь ажиллахгvй байна. -Чи анхны харцаар дурладаг гэдэгт итгэдэг vv? Эсвэл би ємнvvр чинь дахиад нэг єнгєрєх v. -Анхаар утсанд(компьютерт) бємбєг байрлуулсан байна. Хэрвээ та 15 секундын дотор над руу залгаад хэзээ уулзахаа хэлэхгvй бол дэлбэрнэ шvv. -Амттайхан сэрvvлэг захиалсан уу? Хvлээж авсан бол гарын vсгээ зурна уу. -Би амьдралдаа хайртай учир нь нэг хэсэг нь Би чамд хайртай. Учир нь чи миний амьдрал. Єглєєний цайгаа уусайнгvй чамайг бодлоо Єдрийн хоолоо идсэнгvй чамайг бодлоо Орой ч хоолоо идсэнгvй чамайг бодлоо Шєнє нойр хvрдэггvй ХООЛ идмээр байна... -Чи юу гэж бодоод байна? Чи єєрийгєє бvхнээс илvv, чиний тухай би vргэлж боддог, чамтай эн зэрэгцэх хэн ч vгvй чи миний амьдралын утга учир гэж бодож байна уу? Тэгвэл чи зєв бодож байна. Би чамд ухаангvй дурлажээ...Санаа сэтгэлийн минь мєрєєдєл болсон Сайхан чамдаа би хайртай -Хайрлаж дурласан миний хайр Хорвоод хосгvй миний хайр -Тэмvvлэх зvрхнийхээ цохилтын тоогоор Тэнгэрлэг чамдаа хязгааргvй хайртай -Ариун хайр янагийн аялгуунд уярах гэж Анхны бороо сvvлийн цастай хамт чи минь наддаа ирсэн билээ -Чамайгаа би сэтгэлдээ гал бутартал хайрлахсан Сэм сэмхэн гуниглаж хайрлахсан -Єєдєєс гэрэлтэх харцыг чинь мартахгvй Єєр ийм сайхан нvдийг би мэдэхгvй -Зvйрлэшгvй ачтай чи минь зvйрлэшгvй ариун сэтгэл билээ Зєнгєєрєє учирсан хань билээ -Саадгvй амьдралын чинь тvшиг нь би байхсан Сайхан чинийхэээ дэргэд vvрд би байхсан -Алдрайхан намайг аз жаргалаар гэрэлтvvлээч Амьдралын минь алтан нар чи минь билээ -Сайн уу? Би мессеж (и-мэйл)байна. Миний даалгавар бол танд хамгийн энхрий vнсэлтийг дамжуулах -Би яагаад чамайг ингэж их хайрладгийг мэдэх vv? Яагаад гэвэл єєрєєр ерєєсєє болохгvй байна. -Сайн уу нархан минь? Гадаа гудамжинд цас орж хvйтэн салхи vлээж байна. Сэтгэлээ нээгээч. -Би чиний зvрх сэтгэлийг хулгайлахаар ирсэн хулгайч мессеж байна... -@}--}}-- Чамдаа зориулсан цахим сарнай -Би чамдаа бvхий л хайр дурлалаа илгээмжээр чвуулахыг хvссэн боловч шууданч хэтэрхий том байна гээд авсангvй. -Хэрвээ надад чамгvйгээр амьдрах мєнхийн амьдралыг санал болговол би чамтай єнгєрєєх ганц хормыг сонгоно. -Тэнд мессежээр (и-мэйлээр) цахим vнсэлт ирлээ. Утсаа зvрхэндээ наагаарай. vvнийг 7 удаа давтана уу. -Би чамдаа нэгэн гайхамшигтай хєєрхєн, энхрийхэн, ухаалагхан бас хєгжилтэй зvйл явуулах гэсэн боловч би утасныхаа (компьютерийнхаа) дэлгэцэнд багтсангvй. -Хэрвээ уйтгар гуниг чамаас холдохгvй Хэрвээ ганцаардал хажууханд чинь байвал Хорвоо ертєнцєд хэн нэгэн чамайг Хайрлаж байгааг санаарай. -Анхаар!!! Энэ бол аюултай вирус! Энэ вирус миний мессенжер луу нэвтэрч ороод хамгийн хєєрхєн, эелдэг, ухаантай хvнийг сонгоод энэхvv хайрын вирусыг илгээжээ. -Би нохойноос дээр ш дээ Намайг салхилуулаач -Бурхан охин тэнгэрvvдэд далавч тарааж єгсєн боловч чамд єгєєгvй. Хамгийн хєєрхєн охин тэнгэрээ алдахыг хvсээгvй биз. -Хэрвээ хэзээ нэгэн цагт нэг хєгшин сахалтай євгєн гэрт чинь дайрч орж ирээд чамайг уутанд хийгээд хаашаа ч юм авч явбал битгий гайхаарай. Би євлийн євгєнд шинэ жилээр чамайг бэлгэнд авахыг хvссэн юм. -Чиний дэлгэцэн дээр гарч буй энэ єчvvхэн vсэгнvvдээр єєрийнхєє агуу хайрыг илчэлж байна. -Анхаар! Та хайраар бvслэгдсэн. Бууж єгєхийг шаардаж байна. -Хэрвээ бурхан надаас юу болохыг хvсч байна гэж асуувал би чиний нулимс болохыг хvсэж байна. Чиний арьсанд чинь хvрч хацрыг чинь даган урсаж уруул дээр чинь vхэхийг хvсэж байна. -Миний мєрєєдєл бодит амьдралтай учрах тэр л агшинд миний амьдралд чи ирсэн юм. -Vvрэн телефоны оператороос(Энэ Билл Гейтс) ярьж байна. Хайртай хvндээ мессеж(и-мэйл) явуулахгvй бол утсыг(компьютерийг) чинь 2 сарын 14-нд салгах болсныг мэдэгдье. -Энэ л зєєлєн бороо ганцхан чамд жаргалыг илгээх Энэ л дэлхийн жам ёсоор ганцхан чамайг би хайрладаг -Vvр шєнєєр зvvдэлж сэрсэндээ Vvрдийн хайрыг чамдаа єгсєн ч харамсахгvй -Зvгээргvй хайр биднийг эрхлvvлж Зvггvй жаргалд гvнзгий автуулж -Хайрт хань минь чи харанхуйг гийгvvлэх гэрэл минь болж Хан буурал хорвоог туулах тvшиг минь болж яваарай -Ухаарал хайрласан урмын vгэнд чинь би дуртай Урдаас минь ширтэн инээмсэглэхэд чинь би дуртай -Бундад навчисаа гээж модод нvцгэрэх цагаар Бурхан надад чамайг хайрла гэж илгээсэн юм -Алдрайхан намайг аз жаргалаар гэрэлтvvлээч Амьдралын минь алтан нар чи минь билээ -Єєрийн чинь л дэргэд би бvтэн байдаг Єхєєрдєм хєєрхєн чамдаа хязгааргvй их хайртай -Дурлалын тэнгэрт чи миний нар Дурсгалын дэвтэрт чи миний шvлэг. Чамайгаа чанга тэврэн vнсье. -Vнэхээр би чамайг хайрлахгvй байж чадахгvй нь Vзэсгэлэн тєгєлдєр байдалд чинь дурлахгvй байж чадахгvй нь.

Эрчүүдэд

Эрчүүд минь дээ ухаантай байл даа

Эмзэг бас энхрий эхнэрүүдээ хайрла

Элдэвтэй жаахан үрсээ бод…

Нэг шөний жаргал байтугай

Нэг цагийн тэнэглэл

Нийтгэж сүлжсэн чиний амьдралыг нэжгээд юу ч үгүй болгох вий

Орчлон хорвоо гэдэг аваа өгөөтэй болохоор

Голж шилсэн хүүхнүүүд шиг чинь ирж буцахгүй л байх

Гоо үзэсгэлэн гэдэг нүд буруулахын аргагүй ч

Голын ус шиг баригдахгүй, хов хоосон үлдэх вий

Нэг л өнгөрөх насанд бүгдэд санаархаад яах вэ

Нэг л заяасан ханиа гомдоож цөхрөөж яах вэ

Энэ хорвоод эр хүн чи, ээжийгээ баярлуулж төрчихөөд

Эргэж буцаад явахдаа ханиа гомдоож юу хийнэ..?

Мэдэж байна залуу минь.. бүү асуу

Нэг л бүсгүйгээр дуусдаг нас гэж байхгүй ч

Нэг л сэтгэлээр дуусдаг нас гэж бий..

Хэлэлцэж зөрөлдөхгүй хосууд байдаггүй ч

Хэн хэнээ гэсэн сэтгэл бас бий…

Хүний амьдрал гэдэг тэгш байдаггү учир

Хөөрхий бүсгүй хүн ч санамсаргүй халтирах нь бий

Халтирч яваа бүсгүйд гараа сунгахын оронд

Хариу нэхэж туслах нь эрийн чанар бишээ

Халамжилж байгаа нэрээр

Хааж боогдуулж хардах нь

Хар гэхээсээ илүү дарлал биш гэж үү

Болох болохгүй нь зааг хүн болгонд өөр ч

Болгоно бүтээнэ гэчихээд устгана гэдэг тэнэг бишүү

Богтолж суухдаа жаргаана гэчихээд

Боол адил доромжилж, хуурах нь хүн чанар мөн гэж үү

Эрчүүд минь дээ ухаантай байл даа

Эмзэг бас Энхрий эхнэрүүдээ хайрла

Элдэвтэй жаахан үрсээ бод…

Хайрын шүлэг 1

Chaddagsan bol bi cham deer ochmoor

Changahan tewerch zondoo sanasnaa helmeer

Zuulun duut shuwuudiin irj butsah zorgoor

Zowhon chamdaa hairtai gj helmeer bna

* * *

Bi chamd hairtai gj helehiig husne

Bituuhendee chamaig bodoj odriig barna 

Hairtai gej helehed min huleej awaach

Hariud n bi chamaig nasan turshdaa hairlana

* * *

Zurhendee chamaig hairlaj boloh u

Zuudendee chamaig harj bolohu

Zowhon chamaig l hairlana gewel

Zoruuleed nmg unencheer hairlaj chadahu?

* * *

Hongorhon zvrhee dagaj
Horbood chi nadaar dutbal
Angirhan setgelee dagaj
Amdrald bi chaar dutna

* * *

Ariun vnench durlaliig hairiin burhan ibeej
Az jargaliig nadad chamtai mn hamt belgelwel
Tsetsges bvhnii toogoor sain vil buteej
Chiniihee tuluu bvhnee zoriulah bolno

* * *

Anhnii tsasnii shirheg bolj
Chiniihee algan deer bumaar
Amtat darstai hundaga bolj
Chiniihee uruuld hvrmeer
Atgahan zvrhee bayrluulj
Chamtaigaa hamt bmaar 

* * *

Namriin shubuud chamaig mn abaad ybchihbii gehees aidag
Nabchisaa guwuh modod chamd mn duralchihwii gehees aidag
Chamd ugsun hair mn dundarchihwii gehees aidag
Nart yrtuntsud chamaasaa hagatsahwii gehees aidag 

* * *

Chamdaa erheldeg yldamhan zan mn hair bsan
Chamaigaa vgvildeg ynaghan setgel mn hair bsan
Chamdaa itgedeg ariuhan itgel mn hair bsan
Chamaigaa muruuddug gegeen muruudul mn hair bsan

* * *

Hardah hereggui bi chamd unench
Haramlah hereggui bi chiniih
Sanah hereggui bi chamtai tsug
Sanaashrah hereggui bi chamd hairtai

* * *
Nulimasnaas gashuun ug baidgiig chi medehgui
Nuutshan bulgilah zurhend hair baidgiig chi medehgui
Dusal nulimasand durlal baidgiig chi medehgui
Duulaagui duund egshig baidgiiig ch chi medehgui....

* * *

Horwoo gedeg huuramch yum
Horisoor baital chamdaa daschihlaa
Hair gedeg aguu yum
Hajuud chn baiw ch chamaigaa sanah yumaa...

* * *

Hervee chamd 100hun hairtai gevel ternii neg ni bi baih bolno

Hervee chamd 10 hun hairtai gevel tednii neg ni bas l bi baih bolno

Hervee chamd 1 hun hairtai gevel ter ni bi l baih bolno

Hervee chamd gantsach hun hairgui gevel ene horvoogoos bi vvrd yvsan gsn ug ym shvv hairaa .........

* * *

Daruuhan bai gehde hulchgar bsh

Shvvmjilj bai ghde bvdvvleg bsh 

Hatuu bai gehde derelhvv bsh 

Hogjiltei bai ghde teneglj bsh 

Eregtsvvlj bai gehde zalhuu bsh 

Itgeltei bai gehde ih zantai bsh 

Saihan setgeltei bai gehde zoolon bsh 

Hairlaj bai gehde huuramch bsh

* * *

Zuggui ene zurh min chamd durlasniig chi medhvv

Zugeergui bas chinii tuluu tsohildog bolsniig chi medhvv

Holoos ch gsn haraad hairladag bsniig chi medhvv

Heseghen ch hajuud chin bhad jargaltai bsniig min chi medhvv

* * *

Chi negen tusgaar uls bol
Hel zorchigchin bi boloy
Tagnah gej bish hairlah gej irsen huniig
Tanaa huuliar yaj shiitegdeg yum bol???

* * *

 

Цагаан сарын түүх, ёс заншил

Цагаансар нь өвөг дээдсийн үеэс уламжлан ирсэн төрт ёсны хамгийн том баяр юм.
1206 онд Чингис хаан Их Монгол Улсыг байгуулаад, цагаан сарыг хаврын эхэн сард мал төллөж, идээ цагаа, өвс ногоо дэлгэрч байх үеэр тэмдэглэвэл зохилтой хэмээн зарлиг буулгажээ. Харин үүнээс өмнө энэхүү баярыг цагаан идээний баяр хэмээн нэрлэж, намрын улиралд тэмдэглэж байсан гэдэг.

Арвандолдугаар зуунд Монголд бурханы шашин сонгодог хэлбэрээ олж, Өндөр гэгээн Занабазар анхдугаар Богдоор тодрох үеэс төрт ёсны энэхүү баярыг шашин номын ёсны баяртай хавсарган тэмдэглэх болсон байна. Хаврын эхэн сарын шинийн нэгнээс шинийн 15 хүртэлх өдрүүдийг бурхан багшийн эрхэт хувилгаан үзүүлсэн өдрүүд хэмээн нэрийддэг бөгөөд энэ өдрүүдэд ном хурах ёсыг Өндөр гэгээн Занабазар тогтоожээ. Олон зууны турш цагаан сарыг тэмдэглэсээр ирсэн нь хүн төрөлхтөний түүхэнд Монгол хэмээх нэрийг бичүүлж байгаа гол хүчин зүйлийн нэг хэмээн үзэх нь ч бий. Энэ баярын гол утга нь ах дүү, төрөл саднаа мэдэлцэх, тэднийгээ хүндэтгэх зан үйлд оршдог. Тиймээс бие биедээ заавал зочилдог заншилтай. Битүүний орой хот айлаараа өндөр настныдаа цуглаж, идээ ундаа зооглон, тоглож нааддаг. Энэ өдөр ирэх жилдээ өрх гэрээ дүүрэн байлгахын үүднээс гадуур хоноглодоггүй. Шинийн нэгэн, хоёрны өдрийг хөтөл өдөр хэмээх учир алс хол явдаггүй байна. Цагаан сараар цээрлэх ёстой гурван зүйл байдаг нь уур, шунал, мунхаглал гурав бөгөөд эдгээр нүглийг тэвчиж, буян үйлдэх нь цагаан сарын хамгийн чухал зан үйл ажээ.

Тахилга
Цагаан сарын битүүний өглөөнөөс шинийн нэгний өглөөний нар мандах хүртэл сүм
хийдэд ном хурж, Ванданлхам буюу Лхам бурханыг тахидаг. Учир нь Лхам бурхан битүүний шөнө гурван мянган орчлонг нэг удаа тойрон, айл бүрт зочилдог хэмээн үзэх учир монгол айл бүхэн гэрийнхээ хойморт бурхан залж, идээ будаа өргөдөг. Лхам бурханд залбирахдаа "Өнгөрсөн жил сайхан жил болж өнгөрлөө. Бидний ажил амжилттай сайхан байлаа. Ирж буй жил мөн
сайхан жил болох болтугай. Энэ бүхнээ Лхам бурхан танд даатгаж байна. Та сайн, сайхан явахад минь туслаж, дэмжээрэй" хэмээгээд өргөл өргөж мөргөөд, үүнийхээ дараа хоорондоо золгож сар шинийн баяраа эхлүүлдэг заншилтай ажээ. Мөн битүүний орой тотгон дээрээ мөс, цагаан тос тавьж, баруун хатавчиндаа алтан харгана хавчуулдаг нь Лхам бурханы хөлөглөн ирэх лууст унд, зоог бэлтгэж буй хэрэг юм.

Битүүний зоог

Битүүний зоог нь эрүүг нь заагаагүй хонины битүү толгой юм уу өвчүү байдаг. Өвчүү чанасан бол өвчүүгээ өөд нь харуулан дээр нь дал, дөрвөн өндөр, шаант, залаатай, богтос тавина. Битүү толгой чансан бол аманд нь өвс ногоог төлөөлүүлэн сонгино сармис зуулгаж, гургалдайны түрийтэй үзүрийг толгойныхоо богтосны аль нэгийг тавьдаг. Битүүний орой бууз жигнэж банш чанан мөн шөлний будаа хийж, айл хөршийндөө хүүхдээр хүргүүлдэг.Бууз баншиндаа цаган мөнгө хийж тэр бууз, банш таарсан хүн ирэх жил олз омогтой явахыг билэгддэг.

Мах буюу ууц тавих ёс

Малын махны толгойн хэсэг нь эх болно. Махаа энэ эх талаар нь зочин руу харуулж тавина. Зочин толгой талаас нь барьж хажуулдуулан огтолж идэх ёстой. Ууцыг хөндөхдөө зүүн гараараа сүвэргэдэн талаас нь барьж баруун гараараа өөхөн нурун талаас нь нимгэн зүсэх хэрэгтэй. Бусад махыг нь зөв огтлоход ганц эх талыг нь мэдэх нь чухал. Их бүхэл /бүтэн мах, ууц/ тавих журам:
1.толгой
2.ууц
3.өвчүү
4.хаа
5.гуя
6.хүзүүний сээр

Махны толгой /эх/ гэдэг нь толгойны
хошуу талыг хэлдэг. Толгойг идэхдээ эхлээд хамар дээрээс нь хуйх авч галд өргөөд дараа нь хоёр чих, зовхийг нь хөндөөд огтолж иддэг. Хүзүүний эх нь хүзүү тал, сээрнийх нь хар сэр, ууцны сүвэргэдэс тал, өвчүүний бүдэрхий нь, далны толгой нь, хавирганы толгой тал нь, бугалганы нарийн атгамал үзүүр нь, шагайтын борвитой тал нь, дунд чөмөгний нарийн үзүүр нь, сүүжний далбаа нь юм. Бүхэл мах тавьсан байвал зочин хүн анхлан хүрээд дараа нь ууцанд, сүүлд нь сээр, хүзүү болон бусад махнаас иднэ.

Битүүлэх ёсон

Сар гарахгүй битүү харанхуй байдаг учир оны отгон шөнийг "битүүн" хэмээн нэрийддэг байна. Эл өдөр бүх зүйлс бүтэн, битүү байх учиртай. Энэ нь улирч буй ондоо тэгш дүүрэн байсан бөгөөд ирэх онд ч элбэг хангалуун байх болтугай хэмээсэн бэлгэдэл билээ. Өвлийн адаг сарын сүүлийн өдөр буюу битүүний өдрөөс өмнө монголчууд хуучин оны өр шир, өглөг авлагаа
дуусган, дутуу зүйлсээ гүйцээдэг уламжлалтай. Ингэснээр хийморь лундаа нь сэргэдэг хэмээн үздэг байна. Битүүлэх ёслол нь нар шингэсэн хойно эхэлдэг. Идээ будаагаа засч, хаалганыхаа баруун тотгоны дээр цагаан чулуу, цэвэр тунгалаг цас мөс тавьж сайн зүгийн эзэд сахиус орохын 

үүдийг нээхийн хамт, зүүн тотгоны дээр өргөс харгана, шарилж тавих нь муу зүгийн ад чөтгөрийн хорлолыг хаадаг учиртай. Битүүний орой цэвэр цэмцгэр хувцаслаж, өтгөс бууралдаа өнгөтэй өөдтэй олбог дэвсгэрээ дэвсэн, ширээгээ засч дээр нь битүүлгээ тавьж, идээ ундааныхаа дээжийг зүүнээс баруун тийш өрж, галдаа өргөж, бурхандаа дээжилсний дараа гэрийн
эзэгтэй цайныхаа дээжийг гэрийн эзэндээ эхэлж барьдаг ёстой. Гурван марал одонд идээ өргөж битүүлгээ хөндөнө. Цагаан сарын идээг онцгой хүндэтгэлтэйд тооцдог. Битүүний зоогт эрүүг нь заагаагүй хонины битүү толгой юм уу, өвчүү байдаг. Хонины бүтэн махыг гэрийн эзэн эхэлж есөн хөндлөнг (толгой, хошуу, хоёр эрүү, хоёр чих, ууцны хоёр тал) хөндөж эхлээд 

галдаа, дараа нь бурхандаа өргөөд, гэрт байгаа хүмүүстээ тараана. Тавиас дээш настанд архи хүртээдэг учиртай. Битүүлгийн идээ будаанаас идэж, ёслол дууссаны дараа үлгэр, тууль ярихаас эхлээд шагайгаар алаг мэлхий өрөх, морь, тэмээ уралдуулах, дөрвөн бэрх орхих, буга нуух, хорол
зэндмэн эвлүүлэх зэргээр тоглодог.Энэ үдэш мал хуйгаа хээр, эд зүйлсээ айлд хонуулахыг цээрлэнэ. Мөн хүн халуун бүлээсээ тасарч айлд хонох, хөлчүүрхэх, өвчин хэлэх, үг сөрөх, хувцсаа гадаа хонуулах, хоосон сав байлгах, өлөн зэлмэн байхыг цээрлэнэ. Бүтэн байхын учир нь битүүний цээрхийгээд зан үйлд бий.  

Ууц хөндөх ёсон
Ууц
нь зургаан хавирга, ууц сүүлийн хамт үргэлжилж байгаа хэсгийг нэрлэх бөгөөд ууцан дээр сээр, эсвэл хүзүү, дал, дөрвөн өндөр, хавирга, хонготой шагайт чөмөг дагуулан тавьдаг. Гийчний өмнө ууц тавихдаа баруун гарт нь дөрвөн өндөр хавиргыг тавих бөгөөд сээрний нарийн үзүүр,
шаантыг борви, далны маяа, хавирганы буруу талыг ууцны харцага өөд харуулан тавина. Хэрэв сээрний оронд хүзүү тавих бол аман хүзүү талыг харцага тийш нь, харцагыг зочны зүг харуулан тавина. Ууцыг хөндөхөд зүүн гараараа харцаганаастүшин барьж, баруун гар дахь хутгаар ууц, сүүл хоёрын уулзвар орчинд голд нь нэг, дараа нь олон яс уулзах орчмоос эхлэн өөрийн тийш харцаганы хоёр зураа дагуу цувуулан гурав гурав эсгэнэ. Түүний дагуу сүүлний 

бөгтрөг орчмын хоёр толионоос дугариг хэлбэртэй хоёр хэсэг өөх хөрслөн халимлаж авна.

Дараа нь харцага талын ирмэгний мах өөхний нийлэлт орчмын хоёр талаас хоёр хэсэг халимлан аваад толгой сүүлнээс авсан хоёр дээжтэй нийлүүлэн гал голомтын хувь гэж тусгай тавина. Ийнхvv хөндөж гүйцсэний дараа ууцаа таллана. Хоёр талаас таллаж авснаа гурав гурав хувааж нэгийг нь галын хувь дээр нэмнэ. Харин гурвыг нь дээж болгож тусгай тавина. Үлдсэн хоёрыг хувь болгон үлдээж амсана. Дараа нь ууцныхаа хоёр талаас нэжгээд таллан авч хишиг хэмээн тараадаг ёстой.

Шинэлэх ёсон

Хаврын тэргүүн сарын шинийн нэгэнд цагаан сарын баярыг тэмдэглэхдээ ёслол
хүндэтгэлийн идээ, ундаа бэлтгэн, золгож шинэлдэг. Цагаан сарын битүүлгийг шинийн нэгний урьд орой ёсолдог бөгөөд цагаалгын ёслолыг өглөө ургах нарнаар туулай цагт эхлэн үйлддэг. Шинийн нэгний идээний үндсэн хэсэг нь давхарлан өрсөн бяслаг, эсвэл хавсай, ул боов юм.

Манай ихэнх нутагт үндсэн тавгийн идээний бяслаг буюу боов хавсайг сондгой тоогоор давхарлан өрдөг. Эцэг, ах нар нь буй айлын тавгийн идээ гурав буюу тав байж болдог. Эцгийнх нь долоон давхар идээ засна. Төрийн шинж чанартай ёслолын тавгийн идээг голчлон есөн давхар засдаг уламжлалтай. Тавгаа өрөм, ааруул, шар, цагаантос зэрэг цагаан идээгээр чимэх ёстой.

Цагаалах үеэр эвтэй найртай явахын бэлгэдэл болгож хөөрөг зөрүүлж тамхилах бөгөөд харин хөөрөг харшуулж солилцохыг цээрлэхийн хамт толгойг нь дарж болдоггүй. Хөөргөө төр түших
гурван хуруу буюу эрхий, долоовор, дунд хуруугаар түшиж тамхилдаг. Энэ нь тухайн хүнийг төрийн хэмжээнд хүндэлж байгаагийн тэмдэг юм.

Золгох ёсон

Өндөр настай, нутаг орондоо хүндтэй хүмүүстэй хадаг барьж золгодог ёс байдаг. Хадагны амыг золгох хүн тийш харуулж хоёр гардан барьсаар золгож байгаа хүний хоёр гар дээр хадгаа эрхий хуруунд нь тулгаж алганд нь багтааж тавьсны дараа золгоно. Авч байгаа хүн хадгийг хоёр гардан аваад толгойн талыг нь баруун гар дээрээ тавьж, баруун гар талыг зүүн гар дээр эвхэн нугалдаг нь хадагны хээ, үсгийн толгойг буруу харуулахгүйг хичээж байгаа ёс юм. Хадаг тавьж байхдаа мэнд мэдэж болохгүй. Харин хадгаа тавьчихаадзолгохдоо мэндийг нь асууна.

Цагаан сарын үеэр хэн боловч ёс горим зөрчих, ах захыг эс хүндэтгэх, агсам согтуу тавих, хэрүүл шуугиан гаргах, бие биедээ бардамнан баярхах, үрлэг зарлагыг хэтрүүлэх бүдүүлэг үг хэлэхийг хатуу цээрлэн, энх амгалан, эвтэй найртай ариун сайхан байхыг бэлгэдэн ухаан саруул, цэцэн цэлмэг, цовоо цолгин, мэндтэй хүндтэй байхыг ихэд эрхэмлэдэг сайхан ёс заншилтай.

золгох, хадаг барьж золгох нь золгогчоо хүндэтгэж байгаагаа илэрхийлэх талаараа адил боловч ялгаатай тал бий. 

Хадаг барьж золгох ёсонд дүү хүн нь ахмаддаа хадгаа бүрмөсөн өгч золгодог бол хадагтай золгох ёслолд хадгаа хүнд өгдөггүй, ямагт өөртөө авч байдаг. Ямар ч насны хүнтэй хадагтай золгож болно. Хадагтай золгоно гэдэг нь хадагныхаа нэг үзүүрээс баруун гарынхаа ядам хурууг дотор
талаас нь нар зөв хоёр ороогоод чигчий хурутай тал руу доош унжуулсан чигээрээ злолгоно. Мөн таныг золгох гээд дөхөж очиход цаад хүн хадаг авч хуруугаа ороогоод эхэлбэл та энэ хүн намайг ихэд хүндэтгэж байгаа юм байна гэж бодоорой.

Хадаг барих ёсон

Монголчудын баяр ёслолд хадгийг эдийн манлай болгон барьдаг. Хадаг нь хээ угалз, үсэг чигээрээ маш олон янз бөгөөд урт богиноороо ч харилцан адилгүй байдаг.Хээ чимгийн байдлаар хүний дүрстэй Аюуш хадгийг эцэг эх, ахмад настан, эрхэм хүнд голчлон барих бөгөөд нар, сар үсэг бүхий Нанжвандан хадгийг ихэвчлэн оршуулгын ёслолд хэрэглэнэ. Хадгийг барих
хүн рүүгээ амыг нь харуулж хүндийн эрэмбээр мэхийх юмуу сөгдөж барина.Авах хүн нь хариу мэхэсхийн хадгийг хоёр гардан аваад нямбай эвхэж хямагдах ёстой. Хадгийг барихдаа уул ёслолын тухай бэлэгтэй үг өгүүлж сүүлд нь эл баярт нийцүүлэн барих хадгийнхаа тухай доорхи үгийн аль нэгийг хэлж хадгаа гардуулна.

Хадаг барихад хэлэх үг
Цаглашгүй урт наст ариун хадаг
Тэгш эрхийн тэнгэрээс цэцэглэсэн
Дэлгэрэнгүй урт наст ариун цагаан хадаг
Идээний дээж элгэн цагаан тараг
Эдийн дээж ариун цагаан хадаг
Хадаг барьж золгох сон /хадгаа барьж золгоно/


Өндөр настай буюу нутаг усандаа нэртэй хүмүүст хадаг барьж золгох ёс
байдаг. Дүү хүн хадгаа гаргаж амыг нь золгох хүн тийш харуулж хоёр
гардан барьсаар золгож буй хүний хоёр гар дээр тавьсны дараа золгоно.
Хадаг авч байгаа хүн хадгаа хавсран хураагаад мөн хадагтайгаа золгож ч
болно. Хадаг тавьж буй хүн хадгаараа бүх хурууг бүтээж болохгүй. Хадгаа
эрхий хуруунд нь тулгаж алганд нь багтааж тавина. Хадгаа тавихдаа мэнд
мэдэж болохгүй. Хадгаа тавьчихаад золгохдоо мэндээ мэднэ.

Цагаан сараар цээрлэх зүйл -Yйл үртэс хийх, ялангуяа хуучин юм оёж шидэхийг цээрлэнэ.
-Усанд явбал нацаг нарт нь цөв болно хэмээн,
-Эд мал зээлээр єгвєл гарзын vvд нээгдэнэ хэмээн,
-Шинийн нэгэнд айлд хоновол тэр жилдээ гэртээ тогтохгүйн ёр хэмээн,
-Сар шинээр уйлах, хэрэлдэх, ширүүн үг хэлбэл тэр жилдээ хэл ам, зовлон тасрахгvй болно хэмээн,
-Шинийн нэгэнд үнс хогоо гаргах, зочны өөдөөс бие засахаар явах тэргүүтэн зохисгүй байдлыг тус тус цээрлэдэг.
-Өдөр хэвтэх, унтахыг цээрлэдэг. Өвчтэй хvн боловч ёс бэлгийг бодож орноос босон сууж, бүсээ бүсэлж золгоно.

-Шинийн долоонд айл хэсэх, гадагш зочлохыг нийтээр цээрлэдэг. Харин зарим нутагт долоон бурхан одондоо сацал өргөж тахидаг байна.

-Шинийн гуравнаас хойш сар хуучирлаа хэмээж тахил, тавгийн идээ, шүүсээ хурааж, хэсэл зогсоно. Гэвч отор нүүдлээр явсан буюу гадагш ажил төрлөөр одсон хүмүүс цагаан сарын дараа уулзахад золгож амар мэндээ мэдэлцдэг заншилтай. 

-Архи ууж, агсам согтуу тавьж хөлчүүрхэх, шинэ сарын
шүүс, идээ будаанд эзний зөвшөөрөлгүй хүрч самардах, базах зэрэг наад
захын ёс жаяг дулбааг зөрчихийг цээрлэнэ.

/Ч.Арьяасvрэн "Монгол ёс заншлын их тайлбар толь" Гутгаар боть

Гэгээн хайрын өдөр

Цаг агаарын элдэв өөрчлөлт, оршин сууж буй газар орон, үндэс угсаа үл харгалзан сая, сая дурлалт хосууд баярын энэ өдрийг тэмдэглэхдээ гэгээн Валентиний өдөр хэмээн нэрлэдэг. Энэ баярыг эрт цагаас эхлэн тэмдэглэж байсан боловч V зууны үеэс өргөн тэмдэглэдэг болж мал сүрэг, ой мод, уудам тал, үржил шимтэй тариалан талбайг ивээн тэтгэгч Фавк бурханд зориулсан эртний Ромын Люперкаль бурханы баяраас уламжлан үүсчээ. Хоёрдугаар сарын 14-ний өдрийг шувууд дурлалт хосоо, амьдралын хосоо сонгон олдог учраас энэ өдрийг “Шувуудын хуримын” өдөр ч гэж нэрлэх болж. Энэ өдөр охид хүүхнүүд өөрийн нэрийг цаасан дээр бичиж хайрцагт хийнэ, тэр хайрцгийг залуучууд задалж аль нэг эмэгтэйн нэр бүхий бичгийг сугалан авч үүрдийн ханиа сонгодог энэ хөгжилтэй баярыг олон оронд тэмдэглэдэг болжээ. Эртний Римийн эзэн хаан Клавдий-2 гэгч машид харгис нэгэн хаан 270 онд төр барьж байсан хэцүү цөвүүн тэр цагт цус урсгасан их дайн нь ямар ч амжилт олохгүй байсан тул хаан ихэд бухимджээ Цэрэг дайчид нь тулааны талбараас уйдаж, тухтай тайван амьдралыг эрхэмлэх болсныг гадарлаж хурим найр хийх, гал голомтоо бадруулхыг хориглосонд дургүйцсэн залуус авралт сайн хүнийг эрж Ромын Терний хотын нэгэн санваартан Валентин гэгчтэй таарчээ. Залуусын хүсэл сэтгэлийг гүнээ ойлгодог тэр ариун санваартан хэрүүл ам хийдэг эр эмийг эвлэрүүлж, ганц бие хүмүүс бие биедээ хайрын захиа бичиж, цэцэг бэлэглэхийг уриалсан байна. Идэр залуусыг уруу татсан тэрхүү ламтныг ухаан мулгуу, уур хилэнт тэр хаан баривчлан авч 270 оны 2-р сарын 14нд цаазлан гэсгээсэн түүхтэй. Санваартан шорон гянданд тарчлан зовж байхад нь шоронгийн даргын сохор боловч гоо сайхан охин ламтанд тусалж асарч байсан тул ламтан түүнд үнэнхүү сэтгэл зүрхээрээ дурлаж, цаазлуулхын өмнө хагацлын захиа бичиж, захианыхаа төгсгөлд “чиний Валентин” гэж бичээд сарнай цэцэг хавчуулжээ. Уг захидлыг, уншаад хараагүй охин хараатай болж, гоо үзэсгэлэн нь улам гайхам болон гэрэлтжээ. Тэр цагаас эхлэн орон бүрийн залуус бие биедээ захиа бичиж, дурлал хайраа илэрхийлж цэцэг бэлэглэдэг уламжлалтай болж. Хайр сэтгэлээсээ болж хэлмэгдсэн Валентиныг 496 онд Ромын пап Геласйүс цагаатган хоёрдугаар сарын 14-нийг гэгээн Валентиний өдөр болгон тэмдэглэж байхаар зарлигдсан гэдэг.